آبراهام مازلو، روانشناس، نظریه سلسله مراتب نیازهای مازلو را در زمینه روانشناسی در سال 1940 منتشر کرد. سلسله مراتب نیازهای مازلو یکی از اولین و شناخته شده‌ترین نظریه های انگیزش است.
مازلو می‌خواست بفهمد چه چیزی باعث ایجاد انگیزه در افراد می‌شود. او معتقد بود که افراد دارای مجموعه‌ای از سیستم‌های انگیزشی هستند که با پاداش‌ها یا خواسته‌های ناخودآگاه مرتبط نیستند.
مازلو (1943) اظهار داشت که افراد برای دستیابی به نیازهای خاصی انگیزه دارند. زمانی که یک نیاز/هدف برآورده شد، فرد به دنبال برآوردن نیاز بعدی و غیره است.
نظریه سلسله مراتب نیازهای مازلو
نظریه سلسله مراتب نیازهای مازلو فرض می‌کند که افراد برای ارضای 5 سطح از نیازها انگیزه دارند که عبارتند از نیازهای روانی، نیازهای امنیتی، نیازهای اجتماعی، نیازهای احترامی و نیازهای خودشکوفایی.
مازلو این پنج نیاز را به مرتبه‌های بالاتر و پایین تر دسته بندی کرد.
- مرتبه پایین: فیزیولوژیکی و ایمنی.
- مرتبه بالاتر: به اجتماعی، احترامی و شکوفایی نیاز دارد.
- نیازهای فیزیولوژیکی
- نیازهای امنیتی
- نیازهای اجتماعی
- نیازهای احترامی
- خودشکوفایی
مازلو پیشنهاد می‌کند که پنج سطح از نیازها مطابق با اهمیتشان وجود دارند. با شروع از پایین سلسله مراتب، یک فرد در درجه اول به منظور برآورده شدن نیازهای روانی برانگیخته می‌شود.
هنگامی که نیاز سطح اول فرد برآورده شد، او انگیزه پیدا می‌کند و برای ارضای نیاز امنیتی از سلسله مراتب بالا می‌رود. این حرکت به سمت بالا و روند ادامه می یابد تا زمانی که فرد به سطح خودشکوفایی برسد.
نیازهای فیزیولوژیکی
تعريف: نيازهاي فيزيولوژيكي مهم‌ترين نيازها تلقي مي‌شوند، زيرا اضطراری‌ترین نيازها هستند و از اين رو به عنوان نيازهاي اولیه (اساسی) نيز شناخته مي‌شوند.
- این سطح نیازها برای عملکرد بدن ما مورد نیاز هستند.
- پایین‌ترین و مهمترین نیازها هستند.
مثال:
- شامل غذا، لباس، سرپناه، هوا، آب، فعالیت های جنسی و غیره است.
- دستمزد پایه، فضای کاری در چهارچوب الگوی رفتار سازمانی.
نیازهای امنیتی (و ایمنی)
تعریف: امنیت یا نیازهای ایمنی به عنوان یک نیاز برای یک محیط امن فیزیکی و عاطفی گفته می‌شود.
- این نیاز، نداشتن نگرانی در مورد پول و امنیت شغلی و میل به شرایط کاری ایمن است.
- نیازهای امنیتی برای افراد در محیط کار با تداوم شغل ارضا می‌شود.
- یک سیستم حل و فصل شکایات و یک بسته بیمه و مزایای رفاهی کافی.
مثال:
- امنیت مالی، سلامتی و تندرستی، تمایل به مسکن مناسب.
- امنیت شغلی، مزایای پزشکی کافی و شرایط کار ایمن در سازمان.
نیازهای اجتماعی
تعریف: نیازهای اجتماعی نیازهای مربوط به جنبه خاصی از زندگی انسان هستند. آنها نیاز به عشق و محبت را شامل می‌شوند و این نیاز تحت تأثیر همسالان فرد قرار می‌گیرد.
- برای اکثر مردم، این نیازها با ترکیبی از روابط خانوادگی و اجتماعی و دوستی در محل کار برآورده می‌شوند.
- مدیر می‌تواند با اجازه دادن به تعامل اجتماعی و ایجاد احساس عضویت در یک تیم یا گروه کاری، به برآورده شدن این نیازهای مهم کمک کند.
مثال:
- پذیرش اجتماعی، نیاز به تعلق داشتن، ارتباط با دیگران.
- همکاران و سرپرستان خوب، مشارکت کننده در فعالیت‌های اجتماعی در چهارچوب الگوهای رفتار سازمانی.
نیازهای احترامی
تعریف: نیازهای احترامی، به احترام به خود، اعتماد به نفس، احساس ارزشمندی شخصی مربوط می‌شود.
- احساس منحصر به فرد بودن و رضایت از به رسمیت شناخته شدن. این نیاز، تصویر فرد از خودش از چشم دیگران است.
- شخص با عزت بالا فکر می‌کند که مردم نسبت به او خیلی فکر می‌کنند. این عزت ماست که به رسمیت شناخته شدن مهارت‌ها را به ما می‌دهد.
مثال:
- چه زمانی این نیاز برآورده می‌شود؟ وقتی کسی می گوید که ما با مزه، سرگرم کننده و دوست داشتنی هستیم. ما باید گفته های دیگران را شنیده باشیم که نشان دهد بیشتر درباره ما فکر می‌کنند.
- ترفیع و شناخته شدن در محل کار در چهارچوب الگوی رفتار سازمانی.
خودشکوفایی
تعریف: خودشکوفایی، شناخت خود است. بسیاری از مردم به مرحله‌ای از زندگی خود می‌رسند که در آن سطح به این فکر می‌کنند که در زندگی‌شان چه انتظاری از آنها وجود دارد.
- این نیاز، نیاز نهایی در سلسله مراتب نیازهای مازلو است.
- آنها در این سطح، صدایی را می‌شنوند که به آنها می‌گوید به سرنوشت خود جامه عمل بپوشانید. افراد در این سطح برای پی بردن به معنای زندگی خود با یک پرسش وجودی مواجه می‌شوند.
مثال:
- به دست آوردن پتانسیل کامل خود، داشتن اعتماد به نفس، مشتاق بیان عقاید و تمایل به تماس با دیگران برای کمک به آنها.
- پروژه‌های چالش برانگیز، فرصتی برای نوآوری و خلاقیت در زمینه رفتار سازمان.
نیازهای کمبود در مقابل نیازهای رشد
نیازهای فیزیولوژیکی، امنیتی، اجتماعی و احترامی ناشی از محرومیت را نیازهای کمبود می نامند. برای جلوگیری از احساسات یا پیامدهای ناخوشایند، باید این نیازهای سطح پایین را برآورده کنیم.
نیازهای رشد ناشی از کمبود چیزی نیستند، بلکه بیشتر از تمایل به رشد به عنوان یک فرد بهتر ناشی می‌شود و به عنوان بالاترین سطح هرم نامیده می‌شوند.
مزایای سلسله مراتب نیازهای مازلو
- ساده برای درک.
- طبیعت انسان را در نظر می‌گیرد.
- به همه زمینه ها مرتبط می‌گردند.
معایب سلسله مراتب نیازهای مازلو
- این نیازها لزوماً از یک سلسله مراتب پیروی نمی‌کنند.
- آزمون/اندازه گیری نظریه دشوار است.
منابع
- رابینز، استفن پی. 2010. رفتار سازمانی. دهلی نو: پرنتیس هال.
